Xăng là gì? Đề cập đến xăng, chúng ta đều biết về nó. Chúng ta sử dụng xăng hàng giờ, hàng ngày, hàng năm với số lượng lớn. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết về nguồn gốc của nó. Xăng được tạo ra từ đâu? Xăng có thành phần hóa học như thế nào? Xăng có các chỉ tiêu chất lượng cần quan tâm. Tất cả những thông tin này sẽ được giải đáp trong bài viết này. Hãy cùng khám phá chủ đề thú vị và quen thuộc này ngay hôm nay nhé!
I. Xăng có ý nghĩa gì
Xăng (gasoline) là một loại nhiên liệu lỏng, dễ cháy được chiết xuất từ dầu mỏ. Xăng chủ yếu được sử dụng làm nhiên liệu cho các động cơ đốt trong. Từ “xăng” bắt nguồn từ tiếng Pháp “essence”, vì thế trước đây xăng được gọi là êt-xăng. Đây là một hỗn hợp phức tạp gồm các chất hữu cơ. Khi xăng kết hợp với oxi, nó sẽ cháy và tạo ra hoạt động của động cơ đốt trong.
Bạn đang xem: Xăng là gì? Thành phần hóa học và các loại xăng trên thị trường hiện nay
II. Thành phần hóa học của xăng
Xăng có thành phần phức tạp, chủ yếu bao gồm các hợp chất hữu cơ được trích xuất từ quá trình chưng cất dầu mỏ. Các hợp chất hữu cơ này được chia thành 2 loại là hydrocacbon và phi hydrocacbon. Hydrocacbon chủ yếu bao gồm parafin (các alkan), olefin (các alken), naphthen (các hợp chất hóa học có công thức chứa CnH2n) và aromatic (các hợp chất vòng thơm). Cụ thể hơn, xăng có khoảng 500 hydrocacbon khác nhau từ C3 – C12. Trong đó, parafin, olefin và aromatic là thành phần chính của xăng thương mại.
Xăng thương mại thường được chiết xuất từ nhiều quá trình chiết rót dầu khác nhau như chưng cất, cracking, reforming, alkylation, polymerization, isomerization…
Để tránh việc cháy quá sớm và các vấn đề liên quan đến kích nổ và giảm hiệu suất của động cơ đốt trong, xăng được thêm vào một số chất phụ gia như chì etilen và một số chất khác. Chì etilen là chất chống kích nổ và làm tăng chỉ số octane. Hiện nay, hợp chất này và một số hợp chất khác không còn được sử dụng do tính độc hại của chúng. Tuy nhiên, chúng vẫn được sử dụng trong xăng cho xe đua và máy bay.
Xem thêm : Hiệp định TFA (Trade Facilitation Agreement) là gì?
Các chất hóa học khác có thể được thêm vào xăng để cải thiện tính ổn định, tăng hiệu suất, kiểm soát quá trình ăn mòn và cung cấp hệ thống làm sạch nhiên liệu. Các chất hóa học này có thể là ethanol, ETBE (ethyl tert-butyl ether) hoặc MTBE (methyl tert-butyl ether) để cải thiện quá trình đốt cháy.
Tùy thuộc vào từng loại xăng, người ta có thể pha trộn thêm các chất phụ gia cần thiết để giải quyết các vấn đề như:
- Không kích nổ
- Không tạo nút hơi
- Không đóng băng chế hòa khí
- Tiện lợi khi khởi động
- Ít tạo cặn, tro, nhựa…
III. Các chỉ tiêu chất lượng của xăng
Bạn đã biết xăng là gì và thành phần của nó như thế nào. Vậy xăng có những chỉ tiêu chất lượng nào cần quan tâm. Hãy xem ngay dưới đây!
3.1. Tính chống kích nổ
Quá trình cháy trong động cơ có thể xảy ra 2 trường hợp: cháy bình thường và cháy kích nổ. Chỉ số octane của xăng biểu hiện tính chống kích nổ của nó. Xăng có chỉ số octane càng cao, tính chống kích nổ càng cao và ngược lại. Xăng có chỉ số octane cao thích hợp cho các loại động cơ có tỉ số nén cao.
Nếu các xe có tỉ số nén cao sử dụng xăng có chỉ số octane thấp, có thể gây ra hiện tượng cháy kích nổ. Nếu sử dụng xăng có chỉ số octane cao cho xe có tỉ số nén thấp, có thể gây ra các vấn đề như khó cháy, cháy không đều, tạo cặn than làm lãng phí xăng và ô nhiễm máy móc.
3.2. Tính ổn định hóa học cao
Tính ổn định hóa học là khả năng duy trì ổn định về mặt hóa học trong môi trường xung quanh. Tính ổn định của xăng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như nhiệt độ, diện tích tiếp xúc với không khí, thể tích lưu trữ, thời gian lưu trữ, độ tinh khiết và khô của bồn chứa… Xăng có hàm lượng nhựa keo càng cao, tính ổn định càng thấp và ngược lại.
3.3. Tính bay hơi thích hợp
AIRcó thể cháy xăng cần phối hợp với oxi trong động cơ. Với một lượng oxi vừa đủ, quá trình cháy sẽ đạt hiệu suất cao nhất. Trong động cơ đốt trong, xăng và oxi được pha trộn thông qua bộ hỗn hợp khí. Nếu xăng bay hơi không phù hợp, động cơ sẽ không hoạt động hiệu quả, gây tốn nhiên liệu và gặp các vấn đề như:
- Đốt cháy không đủ
- Ngừng cấp xăng
3.4. Không ăn mòn, không có nước và tạp chất cơ học
Xem thêm : Trẻ Thông Minh Hơn Khi Được Tiếp Cận Với Toán Soroban
Trong xăng có chứa các hợp chất lưu huỳnh, axit và một số chất khác có khả năng ăn mòn kim loại. Ngoài ra, xăng cũng có thể bị nhiễm nước và chất tạp như:
- Nước, hơi nước xâm nhập vào xăng trong quá trình xuất, nhập, lưu trữ…
- Tạp chất cơ học: cát, bụi, phụ gia… có trong quá trình cấp nhiên liệu, vận chuyển và sản xuất.
IV. Các loại xăng trên thị trường hiện nay
Hiện nay, trên thị trường Việt Nam có hai loại xăng phổ biến là xăng RON 95 và xăng sinh học E5. Xăng RON 92 đã ngừng được bán trên toàn quốc từ ngày 1/1/2018. Dưới đây là một số thông tin về các loại xăng trên thị trường Việt Nam.
4.1. Xăng RON 95 (xăng A95)
Xăng RON 95 có màu vàng đất, có mùi và được sử dụng cho các phương tiện có tỉ số nén trên 9,5/1 như các xe hơi đời mới và các xe đua. Xăng RON 95 có chỉ số octane là 95.
4.2. Xăng sinh học E5
Xăng sinh học E5 là hỗn hợp của xăng RON 92 và 5% ethanol. Ethanol được sử dụng như một chất phụ gia để thay thế chì trong xăng. Xăng E5 được bán rộng rãi từ ngày 1/1/2015. Tuy nhiên, loại xăng này không phù hợp cho xe máy có tỉ số nén cao và xe tay ga. Các loại xe tay ga và xe ô tô mà nhà sản xuất yêu cầu sử dụng xăng RON 95 không nên sử dụng xăng E5.
4.3. Xăng RON 92 (xăng A92)
Xăng RON 92 có màu xanh lá cây, có mùi đặc trưng và được sử dụng cho các phương tiện có tỉ số nén dưới 9,5/1. Xăng RON 92 có chỉ số octane là 92.
Ngoài 3 loại xăng trên, trước đây Việt Nam còn có xăng RON 83 (xăng có chỉ số octane 83). Ngày 19/9, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có văn bản chính thức đồng ý ngừng sản xuất và kinh doanh xăng không chì RON 83 từ ngày 1/1/2014. Nguyên nhân là vì các vụ gian lận pha trộn xăng RON 83 vào xăng RON 92, RON 95 để lợi dụng. Do đó, hiện nay chỉ còn 2 loại xăng được phân phối trên thị trường Việt Nam là RON 95 và xăng sinh học E5.
Kết luận
Vậy là chúng ta đã hiểu về bản chất của xăng là gì rồi đúng không? Tôi nghĩ những thông tin trên rất thú vị và hữu ích. Chúng ta sử dụng xăng hàng ngày cho xe máy, ô tô… nhưng đôi khi chúng ta ít để ý đến nó. Hy vọng bài viết này có ích cho bạn.
