Tư tưởng là gì? Hệ tư tưởng là gì? Nhà tư tưởng là gì?

1. Tư tưởng là gì?

Tư tưởng là sự phản ánh hiện thực trong ý thức, là những biểu hiện về mối quan hệ con người với thế giới xung quanh, và trong nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh, khái niệm này mang ý nghĩa triết lý rộng.

Tư tưởng phát sinh từ ý tưởng của các nhà tư tưởng có tầm nhìn cao. Tuy nhiên, không ai có ý tưởng đều được coi là nhà tư tưởng, vì theo Lênin, người đó phải biết cách giải quyết các vấn đề chính trị, văn hóa và tổ chức.

Tư tưởng là ý thức của cá nhân và cộng đồng, chứa đựng hệ thống quan điểm và quan niệm, xây dựng trên nền tảng triết học. Các khái niệm nhất quán, quan điểm đại diện cho ý chí và nguyện vọng của cá nhân, giai cấp và dân tộc, hình thành dựa trên thực tiễn và chỉ đạo các hoạt động thực tế, cải thiện hiện thực.

– Tư tưởng có ba đặc điểm chính:

+ Thứ nhất, tư tưởng gắn với lợi ích;

+ Thứ hai, trong xã hội có sự đối kháng giai cấp, tư tưởng mang tính giai cấp;

+ Thứ ba, sự ra đời, tồn tại và phát triển của một tư tưởng phụ thuộc vào tồn tại xã hội, quy định bởi quan hệ xã hội sinh ra nó.

Ví dụ: Tư tưởng chính trị dân chủ.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ và xây dựng Nhà nước, do nhân dân, vì nhân dân, là một di sản tư tưởng trải dài suốt cuộc đời cách mạng của Người. Đồng thời, đây cũng là tư tưởng chỉ đạo toàn bộ công cuộc cách mạng của Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước mới.

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân chủ là quý giá nhất của toàn dân. Nó ra đời trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước. Đồng thời, nó phản ánh mối quan hệ cơ bản giữa Nhà nước và nhân dân trong chế độ chính trị – xã hội.

Sau khi thành công Cuộc cách mạng Tháng Tám năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định xây dựng một Nhà nước Việt Nam mới, gọi là “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Độc lập – Tự do – Hạnh phúc”. Ông tuyên bố rằng: “Chế độ của chúng ta là một chế độ dân chủ, tức là nhân dân làm chủ”.

2. Hệ tư tưởng là gì?

Hệ tư tưởng là một hệ thống, tập hợp các tư tưởng và quan điểm về nhiều lĩnh vực khác nhau.

Trong từ điển Bách khoa Việt Nam, hệ tư tưởng được giải thích là hệ thống tư tưởng và quan điểm lý luận được nhận thức và đánh giá hiện thực xung quanh, phụ thuộc vào lợi ích xã hội. Hệ tư tưởng mang tính lý luận, tức là được hệ thống hóa một cách logic. Khác với tâm lý xã hội gắn liền với ý thức hàng ngày, hệ tư tưởng bao gồm quan điểm và tư tưởng về chính trị, kinh tế, xã hội, pháp quyền, tôn giáo, đạo đức và triết học.

Trong từ điển tiếng Việt, hệ tư tưởng được giải thích là hệ thống tư tưởng và quan điểm, phản ánh quyền lợi cơ bản của các giai cấp và tầng lớp xã hội.

Trong từ điển Chính trị vắn tắt, hệ tư tưởng được giải thích là hệ thống các quan điểm và tư tưởng chính trị, pháp lý, đạo đức, triết học, tôn giáo và nghệ thuật. Hệ tư tưởng mang tính giai cấp. Trong tình huống đối kháng, hệ tư tưởng của giai cấp cầm quyền là hệ tư tưởng thống trị.

Vì vậy, có nhiều cách hiểu khác nhau về hệ tư tưởng, và nó mới chỉ đạt được sự thống nhất tương đối.

3. Nhà tư tưởng là gì?

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống toàn diện và sâu sắc về các vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của việc áp dụng và sáng tạo chủ nghĩa Marx – Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, cũng như tinh hoa văn hóa dân tộc và trí tuệ thời đại để giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

3.1. Phương thức tiếp cận hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh:

Hiện nay, có hai phương thức để tiếp cận hệ thống Tư tưởng Hồ Chí Minh:

– Thứ nhất, Tư tưởng Hồ Chí Minh được xem là một hệ thống tri thức tổng hợp, bao gồm triết học, kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa, đạo đức và nhân văn.

– Thứ hai, Tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm về cách mạng Việt Nam, bao gồm tư tưởng về dân tộc, cách mạng giải phóng dân tộc, chủ nghĩa xã hội, đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, dân chủ, Nhà nước của dân, do dân và vì dân, văn hóa, đạo đức và nhiều lĩnh vực khác.

3.2. Các ví dụ về nhà tư tưởng lớn:

Không chỉ ở Việt Nam, trên toàn thế giới cũng có những nhà tư tưởng vĩ đại, ảnh hưởng đến xã hội con người từ xa xưa cho đến tận bây giờ. Một số ví dụ nổi tiếng:

– Nguyễn Trường Tộ – một nhà tư tưởng lớn của Việt Nam trong thế kỷ XIX.

+ Nguyễn Trường Tộ không chỉ là một nhà cải cách nổi tiếng và người Công giáo yêu nước, mà ông còn là một nhà tư tưởng lớn của Việt Nam trong thế kỷ XIX. Ông đã có những tư tưởng triết học độc đáo về nhân sinh, xã hội, không giới hạn bởi thế giới quan tôn giáo. Ông đã đưa ra nhiều kiến nghị về nhiều lĩnh vực từ khoa học tự nhiên đến khoa học xã hội, quốc phòng và ngoại giao.

– Triết học Khổng tử.

Các tư tưởng triết học của Khổng Tử tập trung vào ba nội dung chính: Quan niệm về trời, quỷ thần và con người; học thuyết về luân lý đạo đức và tư tưởng chính trị – xã hội. Những quan niệm về trời, thiên mệnh, quỷ thần và con người được coi là cơ sở cho những quan điểm khác trong hệ thống tư tưởng của Khổng Tử. Đây là một hệ thống gây mâu thuẫn trong tính hai mặt và vẫn có ý kiến khác nhau về những đặc điểm và xu hướng tư tưởng của ông.

– Karl Marx.

Tư tưởng của Karl Marx tập trung vào giá trị cách mạng, đó là hướng dẫn để hiểu về bản chất, quy luật phát triển của thế giới trong quá khứ, hiện tại và tương lai, nhằm giải phóng các giai cấp và con người khỏi áp bức, “thay cũ đổi mới, thay cái xấu thành tốt”. Marx đã xây dựng một thế giới quan và phương pháp luận khoa học cho giai cấp vô sản và nhân loại để nhận thức và tổ chức sự cải tạo thế giới; để giai cấp bị áp bức thăng tiến lên một vị trí mới trong xã hội.