Thiết bị: Tổng thể nói chung về máy móc, dụng cụ và phụ tùng cần thiết cho một hoạt động cụ thể [12, tr.942].
Trong quá trình giảng dạy, cán bộ giáo viên và học sinh ngoài chương trình giảng dạy trong sách giáo trình, lớp học… thường phải sử dụng các phương tiện được gọi là học cụ, đồ dùng dạy học, thiết bị giáo dục, thiết bị dạy học.
Bạn đang xem: Khái niệm thiết bị dạy học và một số khái niệm liên quan
Thiết bị dạy học có thể được coi là thuật ngữ biểu thị cho những cách gọi trên. Nó là một phần trong cơ sở vật chất trường học trực tiếp sử dụng trong các giờ học của giáo viên và học sinh [24, tr.285].
Thiết bị dạy học là một phần của cơ sở vật chất trường học. Khi xã hội còn ở trình độ phát triển thấp, nhà trường chỉ có trạng thái đơn giản, cơ sở vật chất trường học có cấu trúc đơn giản. Khi xã hội phát triển, các vấn đề về kỹ thuật sản xuất, công cụ sản xuất trở nên phức tạp và tinh vi hơn. Những yếu tố này có vai trò quan trọng đối với năng suất lao động. Tình hình này cũng ảnh hưởng đến nhà trường và quá trình đào tạo. Một nhà trường hiện đại là một nhà trường mang nét hiện đại về nội dung và phương pháp giảng dạy cùng với cơ sở vật chất phù hợp, đạt mức độ hiện đại của công cụ sản xuất chung cho quá trình sản xuất.
Cơ sở vật chất trường học là tất cả các phương tiện vật chất được giáo viên và học sinh sử dụng nhằm thực hiện hiệu quả các chương trình giáo dục.
Thiết bị giáo dục bao gồm các thiết bị dùng chung, thiết bị trực quan, thiết bị thực nghiệm và các thiết bị kỹ thuật (phương tiện nghe – nhìn). Thiết bị dạy học của từng môn học được sử dụng thường xuyên nhất, chúng tham gia trực tiếp vào quá trình giảng dạy và học tập, liên quan chặt chẽ đến nội dung và phương pháp [27].
Phương tiện kỹ thuật dạy học (còn gọi là phương tiện nghe – nhìn) là một phần của thiết bị giáo dục có tính hiện đại và khả năng sử dụng rộng lớn và thường được sử dụng chung trên lớp học. Phương tiện nghe nhìn bao gồm: máy chiếu bản trong, máy chiếu dùng bản, máy chiếu trực tiếp, máy chiếu vật thể (camera), máy chiếu phim, video, máy tính kết nối internet,… đã phổ biến trên thị trường và đã xuất hiện trong nhiều trường học, cơ quan [27].
1.2.2. Vai trò của thiết bị dạy học trong sự phát triển hệ thống giáo dục quốc gia, các nhà trường của hệ thống giáo dục quốc gia
Hệ thống giáo dục quốc gia được xác định bằng chính sách giáo dục, đồng thời được tổ chức thông qua mạng lưới các nhà trường, các ngành học, cấp học và các cơ quan giáo dục. Nó là một phần của hệ thống kinh tế xã hội.
Mạng lưới các nhà trường của hệ thống giáo dục quốc gia có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống kinh tế xã hội của một quốc gia. Mạng lưới này tạo ra cơ sở hạ tầng cho đời sống xã hội. Cơ sở hạ tầng này, một mặt là thành phần quan trọng trong đời sống tinh thần của quốc gia, mặt khác, trong điều kiện nền giáo dục đạt mức độ phổ cập nhất định, cơ sở hạ tầng này trở thành yếu tố quan trọng của đời sống vật chất. Nó cùng với các hệ thống khác như điện, đường giao thông, kho bãi, hệ thống năng lượng tạo ra nền tảng của một quốc gia. Sự hoạt động suôn sẻ hay gặp trục trặc của nó ảnh hưởng đến sự tồn tại của quốc gia. Giá trị vật chất của các nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc gia cũng chiếm một phần không nhỏ trong nguồn vốn cố định – tài sản của quốc gia.
Trong nguồn vốn cố định, ngành Giáo dục và các bộ ngành liên quan đến công tác giáo dục quản lý đóng vai trò quan trọng đối với nguồn vốn thiết bị dạy học. Về mặt kinh tế, việc sử dụng thiết bị dạy học có một số đặc điểm như sau:
– Nó có quá trình cung cấp, bảo quản và sử dụng tuân thủ các nguyên tắc kỷ luật và nguyên tắc kinh tế.
Xem thêm : Điện Máy Tiếng Anh Là Gì : Định Nghĩa, Ví Dụ Anh Việt, Siêu Thị Điện Máy Tiếng Anh Là Gì
Điều đó có nghĩa là nó được hình thành dựa trên nhu cầu sử dụng (giảng dạy), nhưng nó phát triển tuân theo các nguyên tắc kỷ luật và nguyên tắc kinh tế.
Mỗi nhà trường dựa trên kế hoạch giảng dạy phải có kế hoạch về thiết bị dạy học, kế hoạch này phải tính đến năng lực tài chính mà nhà trường được cung ứng theo định mức đề ra.
– Nó phải được xem xét về giá trị chế tạo, chất lượng và hiệu quả sử dụng. Một nhà trường không thể mua các thiết bị dạy học giá rẻ mà không có hiệu quả sử dụng hoặc có hiệu quả sử dụng nhưng không tương ứng với dự toán chi tiêu của trường (tức là giá quá cao, không phù hợp với nguồn tài chính của trường).
– Phải có sự cân xứng với nơi lưu giữ nó như sở, kho chứa công cụ… Điều này có nghĩa là nó phải phát triển đồng bộ với trường sở, kho bảo quản. Một ngôi trường đẹp mà không có thiết bị dạy học tương ứng chỉ là ngôi trường hình thức; ngược lại, một ngôi trường còn mới mẻ nhưng lại có thiết bị dạy học hiện đại thì ảnh hưởng đến tính bền vững của thiết bị dạy học.
– Giáo viên (người trực tiếp sử dụng thiết bị dạy học) và nhân viên bảo quản, phụ tá phải có đủ kiến thức và kỹ năng về các dụng cụ, thiết bị dạy học. Nếu thiếu sự hợp tác này, hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học sẽ bị hạn chế.
– Thiết bị dạy học cũng phải tuân thủ yêu cầu về tính kỹ thuật, tính thẩm mỹ đặt ra cho quá trình sử dụng nó.
Các nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc gia tùy thuộc vào chức năng, sứ mệnh của mình phát triển nguồn vốn thiết bị dạy học thông qua các phương thức sau:
– Sử dụng vốn cấp phát từ ngân sách nhà nước để mua sắm thiết bị dạy học.
– Sử dụng vốn theo phương thức xã hội hóa sự nghiệp giáo dục để mua sắm thiết bị dạy học.
– Sử dụng vốn tự có do thành quả sản xuất, nghiên cứu khoa học để tái trang bị thiết bị giáo dục.
– Khuyến khích giáo viên, học sinh tạo ra thiết bị giáo dục để bổ sung thêm vào kho dụng cụ.
Công việc trên được thực hiện theo một chu trình: Kế hoạch hoá các nguồn vốn, Tổ chức sử dụng các nguồn vốn, Điều chỉnh nguồn vốn, Kiểm tra hiệu quả sử dụng nguồn vốn. Cấp quản lý nhà trường yêu cầu giáo viên đảm bảo kế hoạch giảng dạy phải sử dụng thiết bị đã có tại trường. Họ được khuyến khích tự học hoặc tham gia tập huấn để có đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để thực hiện nhiệm vụ đặt ra. Cấp quản lý nhà trường cũng phải luôn luôn trang bị và tái trang bị các thiết bị dạy học phù hợp với sự phát triển của nhà trường, không giảm ngân sách dành cho thiết bị dạy học. Một nhà trường có sự phát triển bền vững là nhà trường mà hai nguồn vốn: nhân lực (giáo viên) và thiết bị dạy học phát triển đồng bộ và hỗ trợ lẫn nhau. Vốn tài chính của nhà trường là công cụ điều tiết cho vốn nhân lực, vốn thiết bị dạy học phát triển tương ứng.
Xem thêm : Hướng dẫn điền đơn xin visa Đài Loan Online 2023
1.2.3. Vai trò của thiết bị dạy học trong quá trình đào tạo
Quá trình đào tạo là đặc trưng nổi bật nhất của hoạt động giảng dạy. Mọi hoạt động với mục tiêu, được tổ chức đều diễn ra theo quá trình đào tạo. Quá trình giảng dạy, quá trình giáo dục bao gồm một số thành phần như: Mục tiêu đào tạo – Nội dung đào tạo – Phương pháp đào tạo – Lực lượng đào tạo (Giáo viên) – Đối tượng đào tạo (Học sinh) – Tổ chức đào tạo – Điều kiện đào tạo – Môi trường đào tạo – Quy chế đào tạo – Bộ máy đào tạo.
Các yếu tố này hoạt động trong sự tương tác với nhau, tạo điều kiện cho quá trình đào tạo diễn ra một cách hài hoà, cân đối và toàn diện.
Từ các yếu tố trên, chúng ta có sáu yếu tố cốt lõi sau đây: Mục tiêu đào tạo MT
Nội dung đào tạo ND Phương pháp đào tạo PP
Lực lượng đào tạo GV (Giáo viên) Đối tượng đào tạo HS (Học sinh) Thiết bị dạy học TBDH
Ba yếu tố: Mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo, phương pháp đào tạo liên kết chặt chẽ với nhau, quy định lẫn nhau và hỗ trợ nhau. Chúng có mối quan hệ với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, trạng thái tiến bộ về văn hóa, khoa học của đất nước, trình độ công nghệ sản xuất. Chúng tạo ra nhân tố cốt lõi của quá trình đào tạo.
Ba yếu tố: Lực lượng đào tạo (Giáo viên), đối tượng đào tạo (Học sinh), thiết bị dạy học (TBDH) là những yếu tố vật chất, để thực hiện mục tiêu đào tạo, tái tạo, sáng tạo nội dung đào tạo và phương pháp đào tạo.
Thiết bị dạy học là cầu nối để giáo viên và học sinh cùng hành động phối hợp với nhau trong việc tiếp cận nội dung đào tạo, thực hiện mục tiêu đào tạo và sử dụng phương pháp đào tạo.
TBDH tham gia vào việc thúc đẩy sự thực hiện mục tiêu đào tạo, góp phần tạo ra quá trình đào tạo có hiệu quả.
Do đó, thiết bị giáo dục là một phần không thể thiếu trong quá trình giáo dục và giảng dạy. Có TBDH tốt, chúng ta mới có thể tổ chức quá trình giảng dạy khoa học, tham gia thực sự của học sinh vào quá trình này, khai thác và tiếp nhận tri thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. TBDH phải đủ và phù hợp để triển khai các phương pháp giảng dạy một cách hiệu quả.
Một góc độ khác, TBDH còn là một phần không thể thiếu trong nội dung và phương pháp giảng dạy, chúng có thể vừa là phương tiện để nhận thức, vừa chứa đựng nội dung cần nhận thức.
