Quản lý hành chính nhà nước là gì? Đặc điểm quản lý hành chính nhà nước?

Việt Nam đang đi theo hướng phát triển nền kinh tế thị trường dưới sự lãnh đạo của xã hội chủ nghĩa. Để đạt được mục tiêu này, việc củng cố và hoàn thiện hệ thống quản lý nhà nước là rất quan trọng, trong đó, quản lý hành chính nhà nước đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là hoạt động tổ chức và điều hành nhằm đảm bảo các chức năng và nhiệm vụ cơ bản của nhà nước trong quản lý xã hội. Vì vậy, việc đẩy mạnh phân cấp quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam là cần thiết, bởi đây sẽ là một nội dung quan trọng để nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan hành chính công.

Vậy, quản lý hành chính nhà nước là gì? Quản lý hành chính nhà nước có những đặc điểm gì theo góc độ pháp lý?

1. Quản lý hành chính nhà nước là gì?

Theo cách hiểu chung, quản lý là việc tác động để đảm bảo một hệ thống phát triển một cách trật tự và phù hợp với quy luật mục tiêu. Trên cơ sở này, quản lý hành chính nhà nước là một hình thức của quản lý xã hội với sự tham gia của nhà nước và sử dụng quyền lực của nhà nước để điều chỉnh quan hệ, đảm bảo mục tiêu duy trì và phát triển một cách trật tự. Từ đó, việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trở nên đảm bảo.

Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động hành chính của cơ quan thực thi quyền lực nhà nước (quyền hành pháp) để quản lý, điều hành các lĩnh vực của đời sống xã hội theo quy định của pháp luật, bao gồm Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp. Tuy hệ thống các cơ quan quyền lực, xét xử và kiểm sát không thuộc hệ thống quản lý hành chính nhà nước, nhưng trong quá trình hoạt động, họ cũng tham gia vào công tác quản lý, cán bộ công chức và tổ chức, và cần tuân thủ các quy định thống nhất của hệ thống quản lý hành chính nhà nước. Quyền hành pháp có hai nội dung:

– Đầu tiên, lập quyền được thực hiện bằng cách ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn thực hiện pháp luật.

– Thứ hai, quản lý hành chính nhà nước tức là tổ chức, điều hành, phối hợp các hoạt động xã hội và kinh tế để áp dụng pháp luật vào đời sống xã hội.

Vì vậy, quản lý hành chính nhà nước bản chất là việc thực hiện quyền hành pháp của Nhà nước, đồng thời sử dụng quyền lực pháp luật của Nhà nước để điều chỉnh quan hệ xã hội và trật tự pháp luật, nhằm đảm bảo chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa, do các cơ quan quản lý hành chính nhà nước từ Chính phủ đến Uỷ ban nhân dân các cấp thực hiện.

2. Đặc điểm quản lý hành chính nhà nước:

Quản lý hành chính nhà nước có các đặc điểm sau đây:

2.1. Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động có tính quyền lực:

Tính quyền lực là đặc điểm quan trọng nhất để phân biệt giữa hoạt động quản lý hành chính nhà nước và các hoạt động quản lý xã hội khác. Quyền lực nhà nước được thể hiện trong việc các chủ thể có thẩm quyền thể hiện ý chí của nhà nước thông qua các phương tiện, trong đó văn bản quản lý hành chính nhà nước được sử dụng là phương tiện quản lý chính. Bằng cách ban hành văn bản, các chủ thể quản lý hành chính nhà nước thể hiện ý chí của mình thông qua chính sách pháp luật nhằm định hướng hoạt động xây dựng và áp dụng pháp luật, và còn thông qua việc cụ thể hóa các quy phạm pháp luật để triển khai thực hiện.

2.2. Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động của những chủ thể có quyền năng hành pháp:

Theo quy định pháp luật, chủ thể quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam bao gồm: cơ quan hành chính nhà nước và công chức của cơ quan đó, thủ trưởng của cơ quan nhà nước, các công chức nhà nước, cá nhân hoặc tổ chức xã hội được nhà nước ủy quyền quản lý hành chính đối với một số loại việc nhất định. Vì vậy, quản lý hành chính nhà nước hướng đến quan hệ quản lý trên các lĩnh vực hành pháp.

Hành pháp là một trong ba quyền của quyền lực nhà nước thống nhất, nhưng quản lý hành chính nhà nước chỉ là việc thực hiện quyền hành pháp, nó phục vụ và phù hợp với quyền hành pháp nhưng không phải là quyền lực chính trị.

2.3. Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chấp hành và điều hành của nhà nước:

Quản lý hành chính nhà nước là sự kết hợp giữa hoạt động chấp hành và điều hành, và đây cũng là đặc điểm để phân biệt với các hoạt động lập pháp và tư pháp.

– Tính chấp hành thể hiện từ mục tiêu của quản lý hành chính nhà nước, đảm bảo văn bản pháp luật được thực hiện trên thực tế. Mọi hoạt động quản lý hành chính nhà nước phải tuân thủ pháp luật và thực hiện pháp luật. Từ việc tổ chức và chỉ đạo trực tiếp đối tượng quản lý, tổ chức để thực hiện pháp luật, áp dụng pháp luật vào thực tế, đảm bảo việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan.

– Tính điều hành thể hiện trong việc tổ chức và thực hiện pháp luật trong đời sống xã hội. Các chủ thể quản lý hành chính nhà nước không chỉ tổ chức thực hiện pháp luật mà còn có trách nhiệm chỉ đạo hoạt động của các cơ quan, đơn vị để mọi đối tượng có liên quan thực hiện pháp luật, đồng thời xây dựng và áp dụng các quy định pháp luật cụ thể, chính xác.

2.4. Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động có tính chủ động và sáng tạo:

Các chủ thể quản lý hành chính nhà nước có thể đề ra các chủ trương và biện pháp quản lý phù hợp dựa trên tình hình, đặc điểm của mỗi đối tượng quản lý và điều kiện xung quanh. Sự chủ động và sáng tạo được thể hiện trong việc xây dựng và ban hành văn bản pháp luật, đáp ứng đúng tình huống và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, chủ động và sáng tạo không vượt quá phạm vi pháp luật quy định.

2.5. Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động liên tục:

Hệ thống cơ quan quản lý hành chính nhà nước được liên kết chặt chẽ từ trung ương đến địa phương, hoạt động dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ. Phải tuân thủ các quy định pháp luật, cấp dưới phục vụ cấp trên và chịu sự kiểm tra thường xuyên của cấp trên. Đồng thời, cấp trên phải lắng nghe ý kiến của cấp dưới, cấp dưới có quyền tổ chức và thực hiện pháp luật một cách chủ động và sáng tạo.

Quản lý hành chính nhà nước luôn phải có tính liên tục, kịp thời và linh hoạt để đáp ứng sự thay đổi không ngừng của xã hội. Điều này làm cho việc xây dựng tổ chức và hoạt động của bộ máy quản lý hành chính nhà nước gọn nhẹ và linh hoạt, với đội ngũ công chức năng động, sáng tạo và chịu trách nhiệm đối với hoạt động của mình.

Hơn nữa, tổ chức cơ cấu của cơ quan quản lý hành chính nhà nước được liên kết chặt chẽ để đảm bảo tính pháp chế trong hoạt động hành pháp. Quản lý hành chính nhà nước luôn cần có tính liên tục, kịp thời và linh hoạt để đáp ứng sự thay đổi không ngừng của xã hội.