Dù đi ngược về xuôi, hãy nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.
Hai chữ “Lạc Hồng” có nguồn gốc từ đâu?
Bạn đang xem: Hai chữ Lạc Hồng bắt nguồn từ đâu?
Với chúng ta, đa số đều là người ngoại đạo về lịch sử. Tuy vậy, chúng ta vẫn là con cái của dân tộc Việt.
Theo truyền thuyết, Đế Minh – một vị vua ở Bắc đã mang về một người phụ nữ xinh đẹp khi du hành xuống Nam và từ đây sinh ra Lộc Tục. Đế Nghi, con trưởng của ông, đã trở thành vua ở Bắc và để cho con thứ của mình, Lộc Tục, trị vì ở phía Nam và có danh hiệu là Kinh Dương Vương. Kinh Dương Vương kết hôn với Long Nữ và sinh ra Sùng Lãm, còn được gọi là Lạc Long Quân. Lạc Long Quân đã lấy Âu Cơ, con gái của Đế Nghi làm vợ và cùng nhau sinh ra trăm quả trứng, khởi nguồn cho dòng họ người Việt. Con trai của Âu Cơ và Lạc Long Quân là Hùng, trở thành vua đầu tiên của dòng họ Hùng. Vua Hùng đã đặt tên cho đất nước là Văn Lang; quan văn gọi là Lạc hầu; quan võ gọi là Lạc tướng và người dân thì gọi là Lạc dân. Đây là những câu chuyện trong truyền thuyết và chúng tôi chỉ mới biết sau khi đọc thêm. Trước đây, chúng tôi chưa quan tâm nhiều đến lịch sử, chỉ quan tâm đến việc xây dựng và phát triển.
Xem thêm : Cần Trô Là Gì – Có Nghĩa Là Gì, Ý Nghĩa La Gi 2021
Cách đây không lâu, trong một lần đến Phú Thọ, tôi đã đến thăm Bảo tàng Hùng Vương. Lúc đó mới để ý kỹ các họa tiết trên trống đồng: cảnh sinh hoạt, con thuyền, chim Lạc và cách ăn mặc… Cảm giác khi đó rất sự nghi ngờ, giống như đang ngắm nhìn những tác phẩm điêu khắc miêu tả về người da đỏ ở Bắc Mỹ.
Có một số giả thuyết về hai chữ “Lạc Hồng”.
Nhà nghiên cứu Đào Duy Anh – trong cuốn Lịch sử Việt Nam cổ đại và Nguồn gốc Dân tộc Việt Nam đã cho rằng nguồn gốc của người Việt cổ bắt nguồn từ vùng Động Đình Hồ ở Vân Nam, được người Trung Quốc xưa gọi là Bách Việt. Trong quá trình di cư vào Nam, họ đã kết hợp huyết thống với người bản địa và tạo ra người Việt Mường cổ. Những chiếc thuyền trên trống đồng biểu trưng cho sự di cư của người Giang Nam vào phía Nam. Còn những con chim đó là chim Lạc, loài chim được coi là tổ tiên của người Việt, có nguồn gốc từ vùng Giang Nam và cùng với người Việt di cư dọc theo miền duyên hải. Sách Lĩnh Nam Chích Quái cũng đề cập đến họ Hồng Bàng. Chữ “Hồng” hay “Hùng” chỉ rằng dân tộc Việt có nguồn gốc từ họ Hồng Bàng. Một người bạn từng theo học nhiều giáo sư sử học nổi tiếng như Trần Quốc Vượng, Phan Huy Lê, Hà Văn Tấn cho biết chữ “Hùng” trong chữ “vua Hùng” bắt nguồn từ tiếng Mường cổ để chỉ người đứng đầu.
Một số nhà sử học cho rằng Đào Duy Anh đã dẫn chứng từ cổ sử để sáng tạo câu chuyện về nguồn gốc của người Việt cổ và chữ “Lạc” không có liên quan gì đến hình ảnh con chim trên trống đồng Ngọc Lũ. Tuy nhiên, các nhà lịch sử sau này đều theo quan điểm của Đào Duy Anh rằng “Lạc” là tên loài chim đã di cư theo người Việt xuống phía Nam – là hình tượng của người Việt. Một nhà sử học khác lại trích dẫn nhiều tài liệu cổ, ví dụ như một đoạn trong sách Tàu cổ Giao châu Ngoại vực ký ghi “Ở đất Giao chỉ có Lạc vương, Lạc hầu, Lạc tướng… Họ sử dụng lợi ích từ Lạc điền” và nhiều tài liệu cổ Tàu khác để chứng minh rằng lập luận của Đào Duy Anh chưa đủ cơ sở. Ông cho rằng “Lạc Việt” là cách người Trung Quốc xưa gọi đất nước của người Việt kéo dài từ vùng Vân Nam Quý Châu đến Quảng Bình sau này.
Xem thêm : Đơn vị đo lường điện mặt trời: Wp, kWh, kWp là gì?
Ở Trung Quốc, dân tộc Choang chủ yếu sống ở Quảng Tây. Họ có ngôn ngữ riêng, có chữ viết riêng và có nghi lễ thờ cúng tổ tiên. Trong từ vựng của người Choang, “Lạc” nghĩa là hiểu biết, minh triết. Người Choang cũng biết đúc trống đồng và có truyền thuyết đẻ trứng trăm quả. Vậy chữ “Lạc” có phải là từ ngôn ngữ của người Choang?
Đa số các học giả Việt, Pháp và Thái Lan cho rằng “Lạc Việt” là cách người Trung Quốc gọi một tộc người sống ở vùng Bách Viêt – Giang Nam Phúc Kiến ở thời điểm hiện tại. Người “Lạc Việt” được coi là tổ tiên của người Kinh, người Mường, người Choang và người Bố Y. Một số khác cho rằng “Lạc Việt” là cách người Trung Quốc gọi đất nước của người Việt cổ.
Vậy ngày giỗ tổ là khi nào? Và đó là ngày giỗ của vị vua nào? Sách sử ghi lại rằng trong 18 đời vua Hùng, có tới 108 vị vua đã trị vì, không phải chỉ 18 vị như nhiều người nghĩ. Có một ý kiến cho rằng đó là ngày giỗ của Lạc Long Quân – người sáng lập triều đại Hùng Vương, nhưng ý kiến này không có cơ sở. Sau khi con trưởng lên ngôi vua, ông đã rời đi và không biết ông đi đâu. Ghi chép cổ nhất còn lại là sắc chỉ của vua Minh Mạng vào năm 1917, giao cho tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ cúng tế các vua Hùng vào ngày mùng 10 tháng Ba âm lịch. Tất nhiên, lễ cúng tế này đã được duy trì từ lâu đời trước đây.
Lịch sử thường được viết theo hướng tôn vinh dân tộc. Nhưng không phải nhà sử học nào cũng như dòng họ nhà Tư Mã Thiên!
Cá nhân tôi nghĩ rằng dù chữ “Lạc Hồng” có nguồn gốc từ tiếng Trung Hán, tiếng Việt hay tiếng Choang cổ, thì “con Lạc cháu Hồng” vẫn là nguồn tự hào của người Việt!
