JIG là gì?
JIG, hay còn gọi là đồ gá, là một thiết bị được sử dụng trong ngành cơ khí để xác định và cố định vị trí của các chi tiết hoặc nguyên mảnh, đồng thời hỗ trợ các bộ phận thao tác để đạt được sự chính xác. JIG rất quan trọng trong việc cố định, lắp ráp và kiểm tra sản phẩm. Nó đảm bảo độ chính xác của sản phẩm trong quá trình chế tạo và hoàn thiện.
Bạn đang xem: JIG là gì? Công dụng, cấu tạo & quy trình thiết kế chế tạo
Ý nghĩa của JIG
Đồ gá (JIG) đóng vai trò quan trọng trong ngành cơ khí chính xác với những ý nghĩa sau:
- Cố định và giữ chắc phôi để tránh sự di chuyển trong quá trình gia công, đồng thời đảm bảo khoảng cách an toàn giữa các phôi.
- Xác định và kiểm tra vị trí và kích thước của các chi tiết và dụng cụ cắt, đảm bảo chất lượng của sản phẩm.
- Hỗ trợ các chuyển động gia công các bề mặt chi tiết phức tạp.
- Hướng dẫn gia công trên phôi trong quá trình cắt, khoan, doa, mài, khoét,…
- Đảm bảo độ chính xác của sản phẩm trong quá trình thiết kế, lắp ráp, chẳng hạn như trong ngành ô tô, hàng không, khuôn mẫu,…
Lợi ích mà JIG mang lại
Với những ý nghĩa trên, đồ gá (JIG) mang lại những lợi ích rõ rệt như sau:
- Nâng cao khả năng sản xuất, thiết kế, gia công các chi tiết khó, có độ phức tạp cao một cách dễ dàng hơn.
- Giảm chi phí đầu tư, nhân công và thời gian cho doanh nghiệp.
- Tăng chất lượng của các sản phẩm gia công và sản xuất.
- Đẩy nhanh quá trình công nghệ và thúc đẩy sự phát triển máy móc, thiết bị trong ngành cơ khí.
- Loại bỏ những sai sót trong quá trình sản xuất, gia công.
- Tăng năng suất, độ chính xác gia công các sản phẩm số lượng lớn.
Cấu trúc của đồ gá JIG
JIG có nhiều kiểu dáng thiết kế khác nhau, tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng (như lắp ráp, gia công hoặc kiểm tra) cũng như kích thước, hình dạng và chất liệu của phôi và chi tiết máy. Tuy nhiên, cấu trúc cơ bản của JIG gồm các thành phần chính sau:
- Bộ kẹp chặt sản phẩm.
- Bộ định vị các phần của sản phẩm.
- Bộ truyền lực.
- Bộ cơ cấu quay và điều chỉnh góc.
- Thân và đế của JIG.
- Các cơ cấu hướng dẫn.
- Các cơ cấu kẹp chất.
- Cơ cấu định vị của JIG.
Phân loại đồ gá JIG
Mặc dù có nhiều thiết kế và kiểu dáng khác nhau, nhưng từ góc độ công dụng, JIG có thể được phân thành 6 loại chính, đó là gá hàn, gá lắp ráp, gá kiểm tra, gá ép nén, gá phay, và gá đo độ nhám. Mỗi loại JIG có vai trò riêng và phục vụ cho các nhu cầu khác nhau trong sản xuất, gia công và chế tạo.
Đồ gá hàn
Đồ gá hàn (Welding Jig) là loại JIG được sử dụng để xác định vị trí của các chi tiết sản phẩm so với dụng cụ hàn, giữ chặt các chi tiết có cấu trúc và hình dạng phức tạp và đảm bảo chính xác và an toàn trong quá trình hàn của kỹ thuật viên.
Thanh giằng lớn giữ cho đồ gá hàn ổn định khi phải chịu áp lực, nhiệt độ cao và chuyển động. Với độ chính xác cao, đồ gá hàn giúp xác định vị trí giữa các phôi và dụng cụ hàn, cắt khác nhau. Nó giữ chặt vị trí để tránh các lực bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và lắp ráp.
Đồ gá lắp ráp
Đây là loại JIG được sử dụng rộng rãi, đồ gá lắp ráp đảm bảo sự kết nối chính xác giữa các chi tiết hoặc nguyên mảnh khi lắp ghép chúng lại với nhau. Điều này thường được sử dụng cho các sản phẩm có cấu trúc phức tạp và yêu cầu độ chính xác cao.
Đồ gá lắp ráp được sử dụng trong nhiều công đoạn khác nhau, từ việc kẹp các chi tiết trong quá trình lắp ráp, tạo gá để lắp ráp, biến dạng các chi tiết để phục vụ các công đoạn hàn, ép, nén trong quá trình sản xuất. Nó giúp sản phẩm đạt được độ chính xác cao và các yêu cầu kỹ thuật của sản phẩm.
Đồ gá kiểm tra
Loại JIG này được sử dụng để kiểm tra các chi tiết sản phẩm từ khi bắt đầu đến khi hoàn thành. Đồ gá kiểm tra giữ chặt sản phẩm và đảm bảo không di chuyển hoặc rung động khi có tác động từ các lực bên ngoài, giúp kỹ thuật viên kiểm tra độ dày, kích thước và các thông số khác của chi tiết một cách dễ dàng và chính xác nhất. Điều này đảm bảo sản phẩm đáp ứng đúng các yêu cầu kỹ thuật.
Đồ gá ép nén
Các loại JIG này được sử dụng để cố định các chi tiết sản phẩm trước khi hàn hoặc lắp ráp. Đồ gá ép nén có cấu trúc đơn giản, dễ tháo lắp và thay thế, giúp thay thế công nhân giữ chặt các chi tiết để hoàn thành quá trình gia công, đồng thời mang lại hiệu quả làm việc cao, an toàn và tiết kiệm thời gian và chi phí.
Đồ gá phay
Các đồ gá được sử dụng để xác định vị trí của phôi để thực hiện quá trình gia công trên máy phay được gọi là đồ gá phay. Vì lực cắt trong quá trình phay rất lớn, nên đồ gá phay cần đủ lớn và chắc chắn để đảm bảo không di chuyển hoặc lật ngược phôi.
Đồ gá phay bao gồm các bộ phận định vị, kẹp chặt, chỉ thị (hướng dẫn), vỏ đồ gá, và một số chi tiết đặc trưng khác như căn và cữ so dao, chốt định hướng. Loại JIG này có nhiều dạng, bao gồm đồ gá phay một chi tiết, đồ gá phay nhiều chi tiết, đồ gá phay tiến dao thẳng, đồ gá phay tiến dao vòng, đồ gá phay tiến dao theo đường cong chép hình,…
Xem thêm bài viết: Những phương pháp gá đặt phôi trên máy phay CNC, ưu nhược điểm của chúng
Đồ gá đo nhám
Xem thêm : WAF là gì? Tường lửa ứng dụng Web mang lại gì cho doanh nghiệp?
Loại JIG này cũng được sử dụng phổ biến trong ngành cơ khí, nó giúp kiểm tra độ nhám của bề mặt sản phẩm dễ dàng hơn và trong thời gian ngắn hơn. Đồ gá đo nhám có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và nhân công, đồng thời nâng cao hiệu suất đo kiểm vì nó giúp kỹ thuật viên đánh giá nhanh chóng độ nhám của chi tiết.
Ngoài ra, JIG cũng có thể được chia thành JIG vạn năng và JIG chuyên dùng tùy thuộc vào tính chất và mục đích sử dụng.
JIG vạn năng
Là loại JIG có thể được sử dụng cho nhiều dạng chi tiết và sản phẩm khác nhau, như ê tô, bàn gá quay, đồ gá phay, … Đây là loại JIG được sử dụng phổ biến trong hầu hết các công đoạn gia công cơ khí.
JIG chuyên dùng
Là loại JIG được thiết kế để sử dụng cho một chi tiết hay sản phẩm cụ thể, chẳng hạn như JIG lắp ráp, JIG hàn, … Điều này có nghĩa là nó không thể sử dụng cho nhiều loại chi tiết khác nhau mà chỉ được sử dụng trong các ngành có chuyên môn cao.
Quy trình thiết kế chế tạo JIG
Việc thiết kế và chế tạo JIG đòi hỏi sự chuyên môn cao từ các kỹ sư, kiến thức về gia công cơ khí và các thiết bị đo lường chuyên dụng, ví dụ như máy quét 3D để đảm bảo độ chính xác của JIG. (Tìm hiểu thêm về Máy đo laser 3D FARO Quantum Max ScanArm).
Quy trình thiết kế chế tạo JIG tuân thủ các bước sau:
- Bước 1: Nghiên cứu và xác định nguyên lý hoạt động của JIG.
- Bước 2: Thiết kế kết cấu cụ thể của JIG dựa trên tỷ lệ chính xác.
- Bước 3: Kiểm tra khả năng tháo lắp nhanh để điều chỉnh thiết kế tại bước 2.
- Bước 4: Tách các chi tiết trong bản vẽ gốc và điều chỉnh chúng.
- Bước 5: Hiệu chỉnh bản vẽ JIG.
Tiêu chuẩn của JIG
Để đạt được độ chính xác cao và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, JIG cần đáp ứng các tiêu chuẩn sau:
- Định vị sản phẩm tốt: Độ chính xác của sản phẩm phụ thuộc vào JIG, do đó JIG cần xác định chính xác vị trí của các chi tiết với nhau hoặc với dụng cụ cắt để đảm bảo quá trình lắp ráp và gia công diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và không có sai sót.
- Giữ chặt phôi: JIG phải giữ chặt các chi tiết để quá trình gia công diễn ra an toàn, ổn định và chính xác.
- Tối ưu tính kinh tế: JIG cần có độ bền cao, sử dụng lâu dài và mang lại hiệu suất tổng thể cao đồng thời tiết kiệm chi phí.
- Tối ưu vật liệu: JIG cần được chế tạo từ vật liệu có độ cơ tính cao, không bị biến dạng trong quá trình sử dụng và có giá thành phù hợp để tối ưu chi phí.
- Dễ sử dụng: JIG cần có cấu trúc phù hợp cho công dụng, dễ dàng sử dụng, tháo lắp và lưu trữ.
Ngoài ra, JIG cũng cần đáp ứng các yêu cầu an toàn lao động cho người sử dụng và nhà máy, dễ dàng sửa chữa và bảo dưỡng.
Lưu ý khi chọn JIG
Khi chọn JIG cho quá trình sản xuất, gia công hoặc lắp ráp, cần chú ý đến các yếu tố sau:
- Đồ gá cần có cấu trúc chắc chắn, đảm bảo chất lượng và độ chính xác, cung cấp tiện nghi khi lắp ráp sản phẩm.
- Đồ gá cần dễ dàng sửa chữa, thay thế phụ kiện và kết hợp với các dòng sản phẩm khác.
- JIG cần có độ bền cao, tuổi thọ lâu dài và chịu được tác động của các lực bên ngoài như lực cắt, không hỏng hóc trong quá trình sử dụng.
- Yêu cầu độ chính xác cao, không chịu tác động từ áp suất, nhiệt độ và độ ẩm.
- JIG cần đảm bảo an toàn cho người sử dụng và nhà máy.
- Có thể lưu ý về tính thẩm mỹ của JIG.
Trên đây là một số thông tin về JIG mà Tinh Hà chia sẻ. Hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về JIG trong ngành cơ khí chính xác. Chúng tôi cung cấp các thiết bị đo lường đa dạng để hỗ trợ quá trình thiết kế và chế tạo JIG. Quý khách có nhu cầu xin liên hệ với chúng tôi qua thông tin trên trang web này.
