Để viết một bài văn phong phú, sinh động và hấp dẫn cho người đọc, không thể bỏ qua sự ứng dụng của các biện pháp tu từ. Trong môn Ngữ văn lớp 6, có bốn loại biện pháp tu từ thường được sử dụng: So sánh, nhân hóa, ẩn dụ và hoán dụ. Trong số các biện pháp tu từ này, hoán dụ là một trong những biện pháp ít được học sinh sử dụng nhất, vì nó khá khó. Với bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn độc giả một cái nhìn tổng quan về biện pháp hoán dụ.
Hoán dụ là gì?
Hoán dụ là việc sử dụng tên của một sự vật, hiện tượng hoặc khái niệm khác có mối quan hệ gần gũi với nó để làm cho diễn đạt thêm sinh động và gợi cảm.
Bạn đang xem: Hoán dụ là gì? Ví dụ về hoán dụ
Ví dụ:
Một ví dụ điển hình là khi chúng ta nói “áo nâu” thay vì “người nông dân”.
Hoặc chúng ta nói “nông thôn” để đề cập đến “người sống ở nông thôn”.
(Tố Hữu)
Trong ví dụ trên, chúng ta có thể nhận thấy:
– “Áo nâu” là một trang phục của người nông dân.
– “Người sống ở nông thôn” cũng được gọi là “nông thôn”.
-> Có mối quan hệ gần gũi giữa áo nâu và người nông dân, áo xanh và người công nhân, giữa dấu hiệu và sự vật mang dấu hiệu.
– “Nông thôn” chỉ người sống ở nông thôn và “thị thành” chỉ người sống ở thành phố.
-> Có mối quan hệ gần gũi giữa nông thôn và người sống ở nông thôn, thị thành với người sống ở thành phố, giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
Các loại hoán dụ
Có 4 loại hoán dụ thường gặp:
Loại 1: Lấy một phần để nói về toàn bộ
Ví dụ:
“Bàn tay ta làm nên tất cả”.
“Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”.
Xem thêm : Xin Lỗi Tiếng Nhật | Khác Biệt Giữa Sumimasen & Gomenasai Là Gì?
(Hoàng Trung Thông, Tố Hữu)
– “Bàn tay” gợi liên tưởng đến “người lao động”. Mối quan hệ giữa “bàn tay” và “người lao động” là mối quan hệ giữa phần và tổng thể.
Loại 2: Lấy vật chứa đựng để nói về vật bị chứa đựng
Ví dụ:
“Áo chàm đưa buổi phân ly”.
(Tố Hữu)
– “Áo chàm” được sử dụng để đề cập đến “đồng bào Việt Bắc”. Mối quan hệ giữa “áo chàm” và “đồng bào Việt Bắc” là mối quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
Loại 3: Lấy dấu hiệu để nói về sự vật
Ví dụ:
“Ngày Huế đổ máu”.
“Trái Đất nặng ân tình”.
(Tố Hữu)
– “Huế” đề cập đến người sống ở Huế. Mối quan hệ giữa “Huế” và “người sống ở Huế” là mối quan hệ giữa dấu hiệu và sự vật mang dấu hiệu.
– “Đổ máu” liên quan đến chiến tranh. Mối quan hệ giữa “đổ máu” và “chiến tranh” là mối quan hệ giữa dấu hiệu và sự vật mang dấu hiệu.
Loại 4: Lấy cái cụ thể để nói về cái trừu tượng
Ví dụ:
“Một cây làm chẳng nên non”.
“Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”.
(Ca dao)
– “Một” đại diện cho cái đơn lẻ và “ba” đại diện cho sự đoàn kết. Mối quan hệ giữa “một” và “sự đơn lẻ”, “ba” và “sự đoàn kết” là mối quan hệ giữa cái cụ thể và cái trừu tượng.
So sánh hoán dụ và ẩn dụ
Hoán dụ
Ẩn dụ
Giống nhau
– Sử dụng tên của sự vật này để chỉ sự vật khác.
– Tăng tính hình ảnh và tác động cho diễn đạt.
Khác nhau
Dựa trên sự tương đồng về:
– Tính chất.
– Hình thức.
– Cách thức.
– Tạo cảm giác khác nhau.
Dựa trên mối quan hệ gần gũi giữa:
– Phần và tổng thể.
– Vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
– Cái cụ thể và cái trừu tượng.
– Dấu hiệu và sự vật.
Một số ví dụ bài tập
Hãy chỉ ra phép hoán dụ trong các câu thơ và câu văn sau đây và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?
Xem thêm : Nectar là gì?
1. “Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể”.
(Hồ Chí Minh)
2. Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
3. Vì sao? Trái Đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh
(Tố Hữu)
Trả lời:
1. Trong câu văn này, có sử dụng hoán dụ, cụ thể:
– “Làng xóm” liên tưởng đến người nông dân sống ở đó. “Đói rách” liên tưởng đến cuộc sống nghèo khó.
– Mối quan hệ giữa “làng xóm” và “người nông dân” là mối quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
– Mối quan hệ giữa “đói rách” và “cuộc sống nghèo khó” là mối quan hệ giữa dấu hiệu và sự vật mang dấu hiệu.
2. Trong câu thơ này, có sử dụng hoán dụ, cụ thể:
– “Áo chàm” được sử dụng để đề cập đến “đồng bào Việt Bắc”. Mối quan hệ giữa “áo chàm” và “đồng bào Việt Bắc” là mối quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
3. Trong câu thơ này, có sử dụng hoán dụ, cụ thể:
– “Trái Đất” được sử dụng để đề cập đến nhân loại sống trên Trái Đất. Mối quan hệ giữa “Trái Đất” và “nhân loại sống trên Trái Đất” là mối quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
Với những kiến thức về hoán dụ đã được trình bày, hy vọng sẽ giúp bạn trong quá trình học tập và nghiên cứu. Nếu bạn còn thắc mắc hoặc muốn biết thêm thông tin, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được tư vấn. Chúc bạn học tập tốt! Xin cám ơn.
