Nguyenha
…
2.4.1. Mạnh Hạo Nhiên và giai thoại Đạp tuyết tầm mai: Mạnh Hạo Nhiên (689-740), biệt danh Mạnh Sơn Nhân, là người xưa từ vùng Tương Dương ở Hồ Bắc, Trung Quốc. Ông đã từng làm quan, nhưng sau đó, ông rời bỏ cuộc sống bận rộn và sống ẩn dật, yêu thích khám phá thiên nhiên và đặc biệt là đam mê hoa mai. Có một câu thơ nói về việc Mạnh Hạo Nhiên tìm hoa mai trong cảnh tuyết dày, đối tác quen thuộc của Quách Lâm Tông – Đạp tuyết tầm mai, Mạnh Hạo Nhiên vui sướng tự do hoang dại (trích từ sách Ấu Học Quỳnh Lâm). Trương Đại (1597-1679), một nhà văn thời Minh đầu đời Thanh, đã viết trong truyện ngắn “Đạp tuyết trên thuyền đêm”: Mạnh Hạo Nhiên có tâm hồn tự do, thường đi cưỡi lừa qua cầu tìm hoa mai, đã từng nói rằng “thơ Ngô bên cầu sông Bá, giữa tuyết trắng hững hờ”. Từ câu chuyện “Đạp tuyết tầm mai” này liên quan đến việc Mạnh Hạo Nhiên tìm hoa mai, đã trở thành một đề tài phổ biến trong thơ văn của các nhà Nho sĩ, và cũng đã được nhiều họa sĩ thể hiện qua tranh vẽ, không chỉ ở Trung Quốc.
Lưu ý, hoa mai ở Trung Quốc là loại cây mơ. Từ điển Hán Việt Thiều Chửu cho biết, từ “mai” có nghĩa là “cây mơ, hoa nở từ đầu xuân, có màu trắng và màu đỏ. Loại hoa màu trắng được gọi là lục ngạc mai, có quả chua, chín vàng. Có một câu trong Kinh Thư mô tả việc nấu canh ăn, nhưng thực ra không sử dụng cây mơ. Ngày nay, từ “mai” cũng được áp dụng để gọi các quan chức quan trọng hoặc người tài giỏi. Việc tìm hoa mai cũng liên quan đến ý tìm kiếm nhân tài. Từ điển Thiều Chửu cũng nêu rõ rằng vào thời của vua Cao Tông, khi ông bổ nhiệm Phó Duyệt làm quan quan trọng, ông đã nói: “Như nấu canh, ta cần ngươi làm muối, khi nấu sẽ dùng muối mơ. Với câu chuyện này, “tầm mai” cũng trở thành biểu hiện việc tìm kiếm nhân tài từ xa xưa.
Tầm mai còn mang ý nghĩa tìm kiếm sự bình yên, như phong cách sống của Lâm Bô (967-1028), một nhà thơ không gia thế và ẩn dật. Nguyễn Trãi (1380-1442) đã viết: “Ngày nhàn mở sách xem Chu Đậu, đêm vắng tìm bạn Lâm Bô…” – đây chính là ý nghĩa đó.
Cao Bá Quát (1809-1855), một nhà Nho không giới hạn trong các quy tắc chung của thơ trường thi, đã có một cặp câu đối mô tả rõ ràng ước mơ: “Mười năm giao thiệp để tìm kiếm gươm quý – Cả đời chỉ cúi đầu với hoa mai”. Đây có thể coi là việc tôn vinh hoa mai và thể hiện sự tôn trọng đối với người trí thức có tài năng và anh hùng.
Các hình vẽ liên quan đến việc cưỡi lừa của sĩ phu có nhiều tác phẩm nghệ thuật khác nhau, như tranh Bá kiều tầm mai của Sim Sajeong (1707-1769) (hình 7a) và đĩa đề tài Mai tuyết của Đặng Huy Trứ (1825-1874) (hình 7b).
…
Trên đây là trích đoạn (đã được chỉnh sửa để câu chuyện trở nên liền mạch) từ tài liệu mình soạn cùng bạn của mình với sự trợ giúp từ giáo sư khóa học của mình.
Ngoài phần trích dẫn, nhóm mình đã xác định một hình thức hình vẽ với hình ảnh sĩ phu cưỡi lừa, nhưng mang nhiều ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Ví dụ, bài thơ Nam trung cảm hoài của Phàn Hoảng (700-773), một nhà thơ thời Đường thịnh, có câu “Tháng mười trên núi Lĩnh nở hoa trước tiên.” Nguồn: Thất ngôn Đường thi hoạ. Toàn bộ tác phẩm này có thể tải về từ trang web của Đại học Waseda hoặc bạn có thể tham khảo ví dụ tại đây: … Họa phổ.
Bổ sung vào ngày 12 tháng 7 năm 2021:
Bài viết “Hình ảnh sĩ phu cưỡi lừa trên đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn” đã được công bố trên tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 433, tháng 07-2020.
Bạn có thể đọc bài viết tại đây -> http://vanhoanghethuat.vn/hinh-anh-si-phu-cuoi-lua-tren-do-su-ky-kieu-thoi-nguyen.htm
