Mình tò mò về khái niệm nhịp sinh học và đã nghiên cứu về nó và ứng dụng nó vào việc quản lý và tối ưu hóa năng suất làm việc hàng ngày. Bài viết này là bài viết mở đầu cho chuỗi nghiên cứu của mình. Cuối chuỗi nghiên cứu này, bạn sẽ biết cách xây dựng một ứng dụng để đo nhịp sinh học ngày đêm như thế này:
—
Lần đầu tiên mình nghe đến thuật ngữ “nhịp sinh học” (biorhythm) là trước kỳ thi đại học năm 2015. Lúc đó, thầy giáo dạy toán cho mình biết rằng mỗi người có một chu kỳ sinh học gồm ba yếu tố: Cảm xúc, Trí tuệ và Sức khỏe. Ba yếu tố này sẽ có chu kỳ lên xuống đều đặn hàng tháng, phụ thuộc vào ngày sinh của mỗi người.
Theo chu kỳ sinh học này, vào ngày thi đại học của mình, Cảm xúc sẽ đạt mức cao nhất, trong khi Trí tuệ và Sức khỏe sẽ giảm xuống mức rất thấp. Vì vậy, trước ngày thi (như thầy dặn), mình nên bổ sung dinh dưỡng và điều chỉnh giấc ngủ, tránh học quá nhiều.
Thời gian đó, vì tập trung vào kỳ thi đại học nên mình chẳng có thời gian để nghiên cứu thêm. Nhưng nhìn vào biểu đồ mà thầy giáo cho, mình cũng thấy hợp lý =)) Vì vậy, mình đã cố gắng tăng cường dinh dưỡng và giảm bớt học đêm trước kỳ thi. Từ đó, mình bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về lý thuyết nhịp sinh học này, nhưng đã nhận ra rằng lý thuyết này vẫn chưa được khoa học công nhận và đang gây tranh cãi.
Mặc dù vậy, việc tìm hiểu về nhịp sinh học đã giúp mình hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của con người và từ đó, tối ưu hóa năng suất làm việc của mình nhiều hơn. Có ba khái niệm cần phải phân biệt: Nhịp sinh học (biorhythm), đồng hồ sinh học (biological clock) và nhịp sinh học ngày đêm (circadian rhythm).
Nhịp sinh học (biorhythm) là gì?
Xem thêm : Rác Tái Chế Là Gì
Như mình đã giới thiệu ở trên, nhịp sinh học (biorhythm) là chu kỳ lặp lại của ba yếu tố cảm xúc, trí tuệ và sức khỏe. Cụ thể, sức khỏe có chu kỳ là 23 ngày, cảm xúc là 28 ngày và trí tuệ là 33 ngày.
Ba yếu tố này bắt đầu từ khi chúng ta sinh ra và diễn ra từ -100% (rất yếu) đến 100% (rất tốt). Một ý kiến bất đồng được đưa ra để bác bỏ cách tính này là cảm xúc, trí tuệ và sức khỏe của con người sẽ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố đến từ môi trường, công việc, tình cảm,… vì vậy cách tính này là quá lý tưởng.
Nếu bạn muốn tính chu kỳ sinh học của mình, bạn có thể tham khảo trang này (bằng tiếng Anh) hoặc trang này (bằng tiếng Việt). Chỉ cần nhập ngày sinh của bạn, trang web sẽ tính toán nhịp sinh học của bạn trong khoảng thời gian 1 tháng tới.
Bạn có thể tìm hiểu thêm về nhịp sinh học tại đây. Mình không muốn nói nhiều về khái niệm này vì nó vẫn đang đang gây tranh cãi.
Đồng hồ sinh học (biological clock) là gì?
Đồng hồ sinh học là cơ chế phản ứng với thời gian của tế bào sinh vật. Hầu hết các tế bào trong sinh vật, từ con người đến cây cối, đều có cơ chế của đồng hồ sinh học. Đồng hồ sinh học sẽ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài, trong đó ánh sáng và nhiệt độ đặc biệt quan trọng.
Đối với con người và động vật, bộ não là trung tâm điều khiển của đồng hồ sinh học này. Ví dụ, khi trời tối, não của chúng ta cảm nhận được sự thay đổi về độ sáng xung quanh và ra lệnh cho cơ thể tiết ra hormone melatonin, làm chúng ta cảm thấy buồn ngủ. Một ví dụ khác là gấu bắc cực, khi mùa đông đến, não của chúng ra lệnh cho các tế bào hoạt động chậm để giảm lượng nhiệt thoát ra, dẫn đến gấu ngủ đông.
Đồng hồ sinh học quản lý nhịp sinh học ngày đêm (circadian rhythm).
Nhịp sinh học ngày đêm (circadian rhythm) là gì?
Nhịp sinh học ngày đêm là phản ứng của tế bào trong khoảng thời gian 24 giờ. Từ “Circadian” xuất phát từ “circa diem” trong tiếng La-tinh, có nghĩa là “xấp xỉ một ngày”.
Nhịp sinh học ngày đêm liên quan đến chu kỳ giấc ngủ-thức của chúng ta, với sự biến đổi rõ rệt nhất là mức độ tỉnh táo mà chúng ta cảm nhận trong mỗi khung thời gian trong ngày. Chu kỳ này thay đổi theo từng người và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Ngoài ánh sáng và nhiệt độ, lối sống và hoạt động của con người cũng có ảnh hưởng đáng kể đến nhịp sinh học ngày đêm. Ví dụ, bạn có thể cảm thấy buồn ngủ vào khoảng 11 giờ tối, nhưng nếu bạn dành quá nhiều thời gian nhìn vào màn hình điện thoại/máy tính vào khung thời gian đó, ánh sáng xanh sẽ ức chế sản sinh melatonin và làm bạn khó ngủ hơn, dẫn đến thời gian ngủ thực tế bị trì hoãn.
Nhịp sinh học là một yếu tố ít thay đổi, vì vậy, mức năng lượng mà chúng ta cảm nhận trong từng khung giờ cụ thể trong ngày thường có sự tương đồng. Ví dụ, mình cảm thấy rất tỉnh táo và năng động trong khoảng thời gian từ 6-7 giờ sáng (sau khi thức dậy), nhưng lại rất buồn ngủ trong khoảng thời gian từ 8-10 giờ sáng (khi bắt đầu làm việc). Gần như mỗi ngày đều có cảm nhận như vậy, chứ không chỉ có một ngày duy nhất.
Và điều này đã đưa mình đến câu hỏi: “Liệu có thể đo đạc mức năng lượng hàng giờ để có thể sắp xếp công việc hợp lý vào khung giờ đó không”? Và đó chính là chủ đề chính của bài viết tiếp theo: Tự đo nhịp sinh học để tối ưu hóa năng suất.
—
Nếu đây là lần đầu tiên bạn đến với blog của mình, đừng quên đăng ký nhận bản tin của Many One Percents cùng gần 2000 người đọc hàng tuần. Những lợi ích độc quyền dành cho độc giả đăng ký:
- Đọc những bài viết blog sớm nhất (2-3 tuần trước khi được đăng trên mạng xã hội)
- Đọc những phát hiện hàng tuần (các sản phẩm thú vị nhất trong tuần)
- Nhận mã giảm giá để sử dụng các sản phẩm công nghệ miễn phí
- Cập nhật thông tin và kế hoạch mới nhất về blog
