Blockchain là gì và nó được ứng dụng thế nào trong cuộc sống?

Blockchain là một công nghệ cơ sở dữ liệu đột phá, là trung tâm của hầu hết các loại tiền điện tử. Bằng cách phân phối các bản sao giống nhau của cơ sở dữ liệu trên toàn mạng, blockchain giúp hệ thống trở nên khó bị xâm phạm hoặc gian lận. Mặc dù tiền điện tử hiện đang là ứng dụng phổ biến nhất của blockchain, công nghệ này có tiềm năng phục vụ nhiều ứng dụng khác nhau.

Blockchain là gì?

Về bản chất, blockchain là một cuốn sổ kỹ thuật số phân tán để lưu trữ dữ liệu dưới bất kỳ hình thức nào. Một blockchain có thể ghi lại thông tin về giao dịch tiền điện tử, quyền sở hữu NFT hoặc các hợp đồng thông minh trong lĩnh vực DeFi.

Blockchain là duy nhất bởi vì nó hoàn toàn phi tập trung. Thay vì được duy trì tại một vị trí bởi một quản trị viên tập trung, nhiều bản sao giống nhau của cơ sở dữ liệu blockchain được lưu trữ trên nhiều máy tính trải rộng trên toàn mạng. Các máy tính riêng lẻ này được gọi là các nút.

Cách hoạt động của Blockchain

Tên gọi “blockchain” không phải là vô tình. Blockchain được mô tả như một “chuỗi” gồm nhiều “khối” dữ liệu riêng lẻ. Khi có dữ liệu mới được thêm vào mạng định kỳ, một “khối” mới sẽ được tạo và nối vào “chuỗi”. Điều này đảm bảo rằng tất cả các nút cập nhật phiên bản blockchain của mình để đảm bảo chúng giống nhau.

Cách tạo ra các khối mới này là chìa khóa giải thích tại sao blockchain được coi là an toàn. Hầu hết các nút phải xác minh và xác nhận tính hợp pháp của dữ liệu mới trước khi một khối mới có thể được thêm vào cuốn sổ kỹ thuật số. Đối với tiền điện tử, điều này liên quan đến việc đảm bảo rằng các giao dịch mới trong một khối không phải là gian lận hoặc sử dụng tiền không hợp lệ. Điều này khác biệt so với cơ sở dữ liệu hoặc bảng tính độc lập, nơi một cá nhân có thể thực hiện các thay đổi mà không cần sự giám sát.

Một chuyên gia về blockchain nói: “Sau khi đạt được sự đồng thuận, khối sẽ được thêm vào chuỗi và các giao dịch cơ bản được ghi lại trong cuốn sổ kỹ thuật số phân tán. Các khối được liên kết lại với nhau một cách an toàn, tạo thành một chuỗi kỹ thuật số an toàn từ đầu đến cuối cuốn sổ”. Các giao dịch thường được bảo mật bằng mã hóa, có nghĩa là các nút phải giải các phương trình toán học phức tạp để xử lý một giao dịch.

Sarah Shtylman, một chuyên gia về blockchain của Perkins Coie, cho biết: “Như một phần thưởng cho sự xác thực của họ đối với các thay đổi trong dữ liệu được chia sẻ, các nút thường được thưởng bằng một lượng tiền điện tử mới của blockchain”.

Có cả blockchain công khai và riêng tư. Trong blockchain công khai, bất kỳ ai cũng có thể tham gia, có nghĩa là họ có thể đọc, viết hoặc kiểm tra dữ liệu trên blockchain. Rất khó để thay đổi các giao dịch được ghi chú trên một blockchain công khai vì không có cơ quan quyền lực độc nhất nào kiểm soát các nút trong blockchain.

Trong khi đó, blockchain riêng tư được kiểm soát bởi một tổ chức hoặc một nhóm. Chỉ những tổ chức hoặc nhóm đó mới có quyền quyết định ai được mời vào hệ thống, sau đó họ có quyền thay đổi chuỗi khối. Quy trình blockchain riêng tư này tương tự như một hệ thống lưu trữ dữ liệu nội bộ trừ việc mở rộng ra nhiều nút để tăng tính bảo mật.

Blockchain được áp dụng như thế nào?

Công nghệ blockchain được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ cung cấp dịch vụ tài chính đến quản trị hệ thống bỏ phiếu. Dưới đây là những ứng dụng phổ biến nhất của blockchain:

• Tiền điện tử: Blockchain hiện nay được sử dụng rất phổ biến cho các loại tiền điện tử như Bitcoin hoặc Ethereum. Khi người dùng mua, giao dịch hoặc sử dụng tiền điện tử, các giao dịch này được ghi lại trên một blockchain. Càng nhiều người dùng tiền điện tử thì blockchain sẽ trở nên phổ biến hơn.
• Ngân hàng: Ngoài tiền điện tử, blockchain cũng được sử dụng để xử lý các giao dịch liên quan tới tiền tệ fiat như USD và EUR. Công nghệ này giúp rút tiền từ ngân hàng nhanh hơn và các giao dịch được xác minh nhanh hơn ngoài giờ làm việc thông thường.
• Chuyển giao tài sản: Blockchain cũng có thể được sử dụng để ghi lại và chuyển quyền sở hữu của các tài sản khác nhau. Công nghệ này đang rất phổ biến trong các tài sản kỹ thuật số như NFT – đại diện cho quyền sở hữu của tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số và video.
• Hợp đồng thông minh: Một ứng dụng khác của blockchain là hợp đồng thông minh, các hợp đồng tự thực hiện thường được gọi là “hợp đồng thông minh”. Các hợp đồng số này được phát hành tự động sau khi các điều kiện đã được đáp ứng.
• Giám sát chuỗi cung ứng: Chuỗi cung ứng bao gồm rất nhiều thông tin, đặc biệt là khi hàng hóa di chuyển từ nơi này sang nơi khác trên toàn cầu. Lưu trữ thông tin này trên blockchain sẽ giúp việc theo dõi và giám sát chuỗi cung ứng trở nên dễ dàng hơn.
• Bỏ phiếu: Các chuyên gia đang nghiên cứu cách áp dụng blockchain để ngăn chặn gian lận trong quá trình bỏ phiếu. Về lý thuyết, bỏ phiếu qua blockchain sẽ cho phép mọi người gửi phiếu mà không thể bị giả mạo.

Ưu điểm và nhược điểm của blockchain

Ưu điểm của blockchain

Có thể kể đến một số ưu điểm của blockchain như sau:

• Độ chính xác cao hơn của giao dịch: Do mỗi giao dịch blockchain phải được xác minh bởi nhiều nút, điều này giúp giảm thiểu sai sót.
• Không cần trung gian: Khi sử dụng blockchain, hai bên trong một giao dịch có thể xác nhận và hoàn thành điều gì đó mà không cần trung gian. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí liên quan đến sự có mặt của bên thứ ba như ngân hàng.
• Bảo mật bổ sung: Trên lý thuyết, một mạng lưới phi tập trung như blockchain làm cho việc gian lận gần như không thể. Để tham gia vào các giao dịch giả mạo, kẻ tấn công sẽ cần xâm nhập vào tất cả các nút và thay đổi toàn bộ dữ liệu trong cuốn sổ.
• Chuyển tiền hiệu quả hơn: Vì blockchain hoạt động 24/7, mọi người có thể thực hiện các giao dịch tài chính và tài sản hiệu quả hơn, đặc biệt là trong phạm vi toàn cầu. Họ không cần phải chờ đợi nhiều ngày để ngân hàng hoặc cơ quan chính phủ xác nhận mọi thứ theo cách truyền thống.

Nhược điểm của blockchain

Mặc dù có nhiều ưu điểm, blockchain vẫn còn tồn tại nhược điểm sau:

• Giới hạn số giao dịch mỗi giây: Blockchain phụ thuộc vào một mạng lưới lớn hơn để xác nhận các giao dịch, do đó có giới hạn về tốc độ. Ví dụ, Bitcoin chỉ xử lý được 4,6 giao dịch mỗi giây.
• Chi phí năng lượng cao: Việc duy trì sự hoạt động của tất cả các nút để xác minh giao dịch tiêu tốn nhiều năng lượng hơn so với một cơ sở dữ liệu hoặc bảng tính đơn lẻ. Điều này khiến cho các giao dịch trên blockchain trở nên đắt hơn và gây tác động tiêu cực đến môi trường.
• Rủi ro mất tài sản: Một số tài sản kỹ thuật số được bảo mật bằng một khóa mật mã như tiền điện tử trong ví blockchain. Người dùng cần bảo vệ khóa mật mã này cẩn thận. Nếu chủ sở hữu tài sản kỹ thuật số mất đi khóa riêng tư cho phép truy cập vào tài sản của mình, hiện tại không có cách nào để khôi phục nó và tài sản đó sẽ mất mãi mãi.
• Khả năng tiềm tàng của hoạt động bất hợp pháp: Việc phân quyền của blockchain tạo ra sự riêng tư và bảo mật. Điều này không may làm cho nó trở nên hấp dẫn đối với tội phạm. Rất khó để theo dõi các giao dịch bất hợp pháp trên blockchain hơn là theo dõi qua các giao dịch ngân hàng được kết nối với một người dùng cụ thể.