Phòng ngừa lây nhiễm HIV bằng thuốc ARV là việc sử dụng thuốc ARV cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao để tránh lây nhiễm HIV. Phòng ngừa bằng thuốc ARV có thể được sử dụng cả trước và sau khi tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch sinh học của người nhiễm HIV. Phòng ngừa trước tiếp xúc với HIV (PrEP – Pre-Exposure Prophylaxis) là biện pháp phổ biến hiện nay. Nó sử dụng thuốc ARV cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao để phòng ngừa lây nhiễm HIV trước khi bị tiếp xúc với virus. 
ARV là một nhóm thuốc gồm nhiều loại khác nhau, có khả năng ngăn chặn vi rút sao chép ngược.
Thuốc ARV được sử dụng trong chương trình PrEP gồm Tenofovir đơn thuần hoặc Tenofovir và Emtricitabine phối hợp. Ở Việt Nam, chương trình PrEP sử dụng thuốc phối hợp Tenofovir và Emtricitabine (TDF/FTC). Khi dùng thuốc, nồng độ ARV trong máu ngăn chặn virus HIV xâm nhập và ngăn vi rút nhân lên trong cơ thể. Điều này giúp phòng ngừa lây nhiễm HIV. Người sử dụng PrEP nếu tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV từ 96-99%. Theo Bộ Y tế, PrEP được sử dụng để phòng ngừa lây nhiễm HIV cho các nhóm sau đây:
– Nam có quan hệ tình dục đồng giới (MSM).
– Người chuyển giới nữ.
– Người bán dâm.
– Người tiêm chích ma túy.
– Bạn tình của người nhiễm HIV chưa điều trị hoặc điều trị HIV nhưng lượng virus HIV chưa đạt ngưỡng phát hiện (còn ≥ 200 bản sao/ml máu).
Vì là thuốc kê đơn theo chỉ định của bác sĩ, thuốc PrEP không được bán tự do. Người muốn sử dụng PrEP cần đến các cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP để được khám, tư vấn, xét nghiệm, chỉ định điều trị và hướng dẫn sử dụng. Sau khi được đánh giá đủ tiêu chuẩn sử dụng thuốc, bác sĩ sẽ tư vấn lựa chọn một trong hai phương thức sau:
– Sử dụng PrEP hàng ngày: Phương pháp này dành cho tất cả người đủ tiêu chuẩn sử dụng PrEP. Người sử dụng PrEP uống thuốc mỗi ngày, một viên mỗi ngày. Nên uống vào cùng một thời điểm mỗi ngày để tạo thói quen. Nếu quên uống, cần uống ngay khi nhớ. Tuy nhiên, không được uống quá 2 liều trong 24 giờ.
– Sử dụng PrEP theo tình huống: Phương pháp này chỉ áp dụng cho nam có quan hệ tình dục đồng giới nhưng không có quan hệ thường xuyên (tần suất quan hệ dưới 2 lần/tuần). Nếu có thể, người có tiêu chuẩn sử dụng PrEP hàng ngày có thể chọn sử dụng PrEP theo tình huống. Quyết định phương pháp sử dụng PrEP theo tình huống sẽ được tư vấn bởi bác sĩ. Cách sử dụng PrEP theo tình huống có thể được áp dụng theo công thức 2 + 1 + 1, tức là:
– Uống 2 viên (liều đầu tiên) trước khi quan hệ từ 2 – 24 giờ.
– Uống viên thứ 3 sau 24 giờ từ khi uống liều đầu tiên.
– Uống viên thứ 4 sau 24 giờ từ khi uống liều thứ hai.
Do đó, người có quan hệ tình dục đồng giới có thể chuyển đổi từ sử dụng PrEP hàng ngày sang sử dụng PrEP theo tình huống và ngược lại. Người đang sử dụng PrEP hàng ngày có thể chuyển sang PrEP theo tình huống khi tần suất quan hệ tình dục trung bình dưới 2 lần/tuần và uống thuốc trước 24 giờ hoặc tối thiểu 2 giờ trước khi quan hệ tình dục. Nếu tần suất quan hệ tình dục từ 2 lần trở lên mỗi tuần, cần chuyển từ PrEP theo tình huống sang PrEP hàng ngày. Tất cả nam có quan hệ tình dục đồng giới muốn chuyển đổi phương pháp sử dụng PrEP cần thảo luận với bác sĩ và tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc. 
Chính vì PrEP là việc sử dụng thuốc ARV để phòng ngừa lây nhiễm HIV, nên cần sử dụng thuốc theo hướng dẫn để đạt hiệu quả cao. Đối với người có nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục hoặc qua đường máu, PrEP chỉ có tác dụng bảo vệ tối đa sau 21 ngày sử dụng liên tục thuốc ARV. Đối với nam có quan hệ tình dục đồng giới qua hậu môn, hiệu quả tối đa đạt được sau 7 ngày sử dụng liên tục hoặc uống 2 viên TDF/FTC trước khi quan hệ tình dục trong khoảng từ 2 đến 24 giờ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng PrEP cần được tiếp tục sử dụng trong vòng 28 ngày sau tiếp xúc cuối cùng với virus đối với người có nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục hoặc qua đường máu, và cần tiếp tục sử dụng thuốc PrEP trong 2 ngày sau quan hệ tình dục cuối cùng đối với nam có quan hệ tình dục đồng giới qua hậu môn. Một số người còn đặt câu hỏi về tác dụng phụ khi sử dụng PrEP. Vì là thuốc, việc sử dụng PrEP có thể gây ra tác dụng phụ, tuy nhiên nghiên cứu cho thấy hầu hết những người sử dụng PrEP không gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng. Chỉ một số ít người có thể trải qua một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, chóng mặt, đau đầu, mất ngon miệng… Thông thường, những tác dụng phụ này sẽ mất sau một đến hai tuần. Nếu tác dụng phụ kéo dài và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, cần gặp bác sĩ ngay lập tức. Người sử dụng PrEP trong thời gian dài có thể gặp nguy cơ loãng xương hoặc ảnh hưởng đến chức năng thận, tuy nhiên, rất hiếm. Do đó, người sử dụng PrEP cần được kiểm tra định kỳ. PrEP không phải dùng suốt đời, có thể ngừng sử dụng nếu không muốn tiếp tục sử dụng PrEP hoặc không còn nguy cơ lây nhiễm HIV hoặc gặp tác dụng phụ nghiêm trọng…Trước khi ngừng sử dụng PrEP, người dùng cần thảo luận với bác sĩ và tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc. Dù PrEP giúp phòng ngừa lây nhiễm HIV, sử dụng bảo vệ bổ sung như bao cao su khi quan hệ tình dục vẫn cần thiết. Người dùng PrEP cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để phòng ngừa lây nhiễm HIV cũng như các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác và không có tác dụng tránh thai. 
Bạn đang xem: Điều trị Dự phòng lây nhiễm HIV bằng thuốc ARV
Xem thêm : Hình elip là gì? Xem xong hiểu luôn.
Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục ngay cả khi đã dùng PrEP giúp đảm bảo an toàn hơn. Do đó, việc sử dụng PrEP kết hợp với bao cao su giúp phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai, viêm gan B, C… và ngăn ngừa thai không mong muốn, cùng với việc không có biện pháp nào đảm bảo an toàn tuyệt đối trước lây nhiễm HIV. Vì vậy, sử dụng cả hai biện pháp đồng thời sẽ giúp người dùng đạt hiệu quả cao hơn.
